1)انگیزش (M-motivation) 

آنچه برنده ها را از بازنده ها متمایز می کند همان میزان انگیزه و علاقه آنها به انجام کار است.اگر فرآیند مطالعه را فرآیندی پویا و فعال سازید نه تنها علاقه شما به درس خواند بالا می رود ، بلکه سطح یادگیری شما نیز روند صعودی خواهد داشت و نتایجی که به دست خواهد آورد هر روزبهتر از روز گذشته خواهد بود . پس به کتب با دید انفعالی و شکست خورده نگاه نکنید ، در عوض سعی کنید از مطالعه ، کاری لذت بخش و مفرح بسازید و خود را بسان غواصی تصور کنید که در هر لحظه امکان یافتن گوهری نایاب برایش میسر است . عوامل مهم انگیزش عبارتد از :

الف – تعیین و تبیین هدف و توجه دایمی به آن . اگر بدانید زحمتی که امروز می کشید فردایی درخشان برای شما رقم خواهد زد، هیچ مشکلی نمی تواند شما را از صحنه به در کند ، هدف خود را از درس خواندن به وضوح روشن کنید .

رشته تحصیلی آینده تان را از همین امروز تعیین کنید ، اگر هدفتان فقط رفتن به دانشگاه و یا هر دانشگاهی باشد که به وسیله آن بخواهید برای خود در بین آشنایان وجهه اجتماعی ایجاد کنید زحمت این کار را به خود ندهید که به شما می گویم با سراب مواجه خواهید شد و قبولی در دانشگاه هیچ گره ای از مشکلات شما باز نخواهد کرد . نگارنده هر روز با دانشجویانی برخورد می کند که هیچ علاقه ای به رشته انتخابی خود و یا دانشگاهی که در آن تحصیل می کنند ، ندارند و این مسالع باعث سرخوردگی آنها از درس و علم شده و متاسفانه پایان خوشی برایشان نیست . لذا در مورد رشته ای که می خواهید ادامه دهید انگیزه های درونی را در نظر بگیرید ، مشورت با افراد موفق در هر رشته کمک شایانی به شما خواهد کرد . 

ب – شناخت نسبت به موضوع مورد یادگیری ، جوانب و کاربرد های هر درس . شما ممکن است مثلا از درس برنامه سازی خوشتان نیاید ولی اگر به کاربرد های این درس در مهندسی کامپیوتر توجه کنید و یا فقط به این نکته توجه کنید که برای قبولی در دانشگاه باید این درس را خوب یاد بگیرید انگیزه لازم را به دست خواهید آورد . اگر شما نسبت به درس ریاضی احساس تنفر دارید ، کافیست بدانید هر رشته ای که شما در می خواهید ادامه دهید ، از رشته های فنی مهندسی گرفته تا رشته های بهداشت محیط ، حسابداری ، مدیریت ، امور مالی و بانکداری همه به نحوی با این علم پایه و اساسی سروکار دارند .بخصوص درس ریاضی به عنوان مادر علوم که میانگین این درس در آزمون 1379 و در بهترین استان (یعنی تهران) فقط 5/68 درصد بوده است و این بیانگر ضعف دانش ریاضی در سطح کشور ما است و این چنین است که از قافله علم و دانش کشور های پیشرفته روز به روز عقب تر می مانیم .

ج – داشتن تفکر مثبت . رشته و یا هدفی که برای خود در آینده در نظر گرفته اید را به دید مثبت بنگرید . مطالعه نحوه زندگی دانشمندان در هر رشته به شما کمک خواهد کرد تا به آن رشته بخصوص علاقه بیشتری پیدا کنید . اگر می خواهید در دانشگاه رشته فیزیک را ادامه دهید خواندن زندگی نامه انیشتین ، دیراک و ... به خوبی شما را با این رشته ، جوانب و کاربرد های آن آشنا می کند و یا اگر مایلید رشته مهندسی کامیوتر ، علوم کامپیوتر و یا ریاضیات کاربردی که نزدیکی به هم دارند را برای ادامه تحصیل انتخاب کنید ، مطالعه کتاب «ریاضیدانان نامی» نوشته اریک تمپل بل ، ترجمه حسن صفاری از انتشارات امیر کبیر ، به شما پیشنهاد می شود .

د – خودانگیزی . اگر کسی شما را به سبب یک کار مفید تشویق نمی کند ، دلیل نمی شود که خودتان نیز به حق خویش جفا کنید . بعد از یک مطالعه مفید و مثمر ثمر بهتر است ابتدا به حالت ریلکس قرار بگیرید (چند نفس عمیق) و این جملات را در ضمیر ناخود آگاه خویش حک کنید : «من دانش آموز تیزهوش و زرنگی هستم ، این گونه که من درس می خوانم و به خوبی فرا می گیرم حتما جز شاگردان برتر کنکور هستم . از اینکه اینقدر خوب درس ها را می فهمم خوشحالم و به خودم می بالم و از این حس که به من دست داده بسیار شادم»

اگر تاثیر کلام شخص دیگری مانند معلم ، والدین و یا دوستان ، شما را به انگیزه و امید وا می دارد از آنها بخواهید که شما را تشویق کنند ! در بعضی از مواقع که حس و حال درس خواندن را ندارید ، حالتی را در ذهن خود مجسم کنید که به خوبی درس می خوانید و همه آنچه که می خوانید به خوبی متوجه می شوید و خود را شرطی سازید ، مثلا به اینکه تا پشت میز مطالعه قرار گرفتید فورا درس خواندن را شروع کنید .

اگر بخواهید حجم وسیعی از اطلاعات را به خاطر بسپارید و سرعت به یاد آوردن مطالب را افزایش دهید و مطالب در ذهن شما عمیق تر شکل بگیرد باید به یادگیری مفهومی بپردازید.

با یادگیری مفهومی:

- سرعت یادگیری بالا می رود.

- یادگیری مطالب راحت تر می شود.

- حجم بیشتری از اطلاعات در ذهن باقی می ماند.

مراحل یادگیری مفهومی

قدم اول

هنگام مطالعه در ابتدا به این نکته توجه کنید که چه چیزی را می خواهید یاد بگیرید. تیترها و سرفصل های را کامل بخوانید و آن ها را به صورت سوال در آورید تا در هنگام مطالعه با پاسخ به آن سوال ها به میزان تسلط خود بر مطالب آن درس پی ببرید. زمانی که نقشه یک فصل از یک درس در ذهن تان نقش ببندد متوجه می شوید چه چیزی را باید یاد بگیرید. در درس آزمون در ابتدای هر فصل مشخص شده است که در مطالعه خود چه مباحثی را باید بخوانید و این امر شما را به هدف اول مطالعه می رساند.

قدم دوم

هنگامی که تا حدودی با سرفصل ها و تیترها آشنا شدید باید بین مطالبی که از قبل بلد هستید و مطالب جدید ارتباط برقرار کنید. برای یادگرفتن یک مطلب جدید شما باید بدانید چه مباحثی را به عنوان پیش نیاز بلد باشید و قبل از شروع به مطالعه، آنها را مرور کنید.

قدم سوم

مطالعه عمیق مطالب و درک کامل مباحث است.

در این مرحله شما شروع به مطالعه دقیق یک مبحث می کنید. به شکل ها ، نمودارها و مثال های آورده شده در کتاب توجه کنید و در هنگام خواندن ، نکته های مهم در هر پاراگراف را مشخص کنید. زمانی که هر مطلبی را از هر درسی می خوانید برای آن یک مثال بیاورید. مثال هایی که تایید کننده آن مفهوم و مطلب باشد. اگر مثال ها، مثال هایی باشند که شما در زندگی روزمره خود به کار می برید بهتر در ذهن می مانند. مطالب و مفاهیمی را که انتزاعی هستند و قابل مشاهده نیستند در ذهن خود تصویر سازی کنید. با ربط مطالب به یک تصویر ذهنی که می تواند خیالی یا خنده دار باشد، سرعت یادآوری آن افزایش می یابد.

قدم چهارم

تمرین حل کردن این امکان را به شما می دهد تا بر مطالب خوانده شده تسلط بیشتری پیدا کنید و به میزان یادگیری خود بپردازید در این صورت به نقاط ضعف و قوت پی می برید. تمرین های پاسخ دار همیشه این امکان را به شما می دهد که بعد از مطالعه به میزان یادگیری خود پی ببرید و با مراجعه به پاسخ سوال ها یک بار دیگر مطالب را مرور کنید.

تمرین های بی پاسخ این امکان را به شما می دهد که برای پیدا کردن جواب درست تلاش بیشتری نمایید و شما با سوالات درگیرتر خواهید شد. آیا شما متوجه این امر شده اید. زمانی که اسم چیزی یا مطلبی را که می خواهید به یاد نمی آورید دچار مشکل می شوید و تمام روز به آن فکر می کنید تا به خاطر آورید تا زمانی هم که این اتفاق نیفتد از تلاش دست بر نمی دارید. زمانی که به یاد آوردید، آن مطلب برای همیشه در ذهن تان باقی می ماند. تمرین های بی پاسخ را اگر هم با همین تلاش انجام دهید بیشتر در ذهن تان می ماند، زیرا برای حل آنها تلاش بسیار زیادی می کنید.

قدم پنجم

خلاصه نویسی مهم ترین مرحله مطالعه مفهومی است و کمک می کند تا در زمان محدود، دوره کردن درس مربوطه راحت تر شود . خواندن یک مطلب به شما این امکان را می دهد تا مطالب در حافظه کوتاه مدت شما قرار گیرد. برای انتقال مطالب به حافظه بلند مدت باید بارها و بارها مطلب دوره شود. با توجه به این امر که ممکن است زمان کافی برای مطالعه تمام مطالب درسی نباشد، خلاصه های کم حجم شامل نکات مهم امکان مرور سریع را به شما می دهد.

در خلاصه های خود از نمودار، چارت و تهیه یک نقشه ذهنی از مطالب استفاده کنید. هیچ گاه همه مطالب را در خلاصه های خود یادداشت نکنید و فقط نکات مهم را یادداشت نمایید.

قدم ششم

مرور کردن بهترین روش برای تثبیت مطالب در حافظه است. هر چقدر میزان مرور بیشتر باشد مطالب در حافظه بلند مدت شما ثبات پیدا می کند. برای مرور کردن سریع از خلاصه های خود می توانید استفاده کنید.

 آیا استراحت زمان مطالعه لازمه؟

 آیا باید نگران سلامتی خود باشیم؟

 آیا استراحت وقت بیشتری از ما نمی گیرد؟

 آیا استراحت ما را از مطلبی که خوانده ایم دور نمی کند؟

1- آیا دانش آموزان میتوانند همه ی روز را یکجا بنشینند و بدون وقفه به مطالعه بپردازند ؟

2- آیا میتوانیم همه ی روز را با استراحت های کوتاه به کار و مطالعه بپردازیم؟

در این مطلب از عکس عادل فردوسی پور عزیز سر کلاس درس دانشگاه شریف استفاده کردم که انگیزه ای باشه برای حرکتتون به سمت موفقیت. چراکه هر دانش آموزی استعداد و توانایی خودش رو بشناسد و به دنبال شکوفا کردن آن برود و در این مسیر از توصیه ها و روش هایی که پیش از او امتحان شده است نیز استفاده کند بی شک موفق و خوشبخت خواهد بود. خب حالا برویم سراغ موضوع مطالعه و استراحت:

در آغاز مطالعه میزان توجه و تمرکز بالااست. اگر هر نیم ساعت یکبار دست از کار و مطالعه برداریم و استراحت کوتاهی بکنیم، میتوانیم توجه و تمرکز خود را تا پایان روز در حد بالایی نگه داریم. ولی در زمان استراحت نباید کارهای سخت و فعالیتهای ذهنی انجام دهیم. 

رعایت نکات زیر برای زمانهایی که بین مطالعات به استراحت اختصاص داده میشود، ضروری میباشد:

نکته * همانگونه که ذهن به تغذیه اطلاعاتی نیاز دارد، به استراحت و آرامش هم نیاز دارد.

نکته * در زمان استراحت از یک تغذیه مناسب استفاده شود.( آبمیوه، میوه، بستنی، شکلات، چای ....)

نکته * در زمان استراحت محیط مطالعه، ترک شود.

نکته * فعالیتهای ذهنی مثل ( بازیهای کامپیوتری، تماشای فیلمهای وحشتناک و ناراحت کننده و ....) ممنوع

نکته * در زمان استراحت میتوان موزیک آرام و ملایم گوش داد ولی موزیک تند و هیجان آور ممنوع

نکته * 15 دقیقه استراحت بین درسها کافی است، اگر درسی مشکل بود و انرژی زیادی از شما گرفت، زمان استراحت را افزایش دهید.